US Tungcilte’ Theihhuai Thu Pawl Khat

A masa in keima tuakkhak ngiat thu tawh kong pan pah ding hi. Ka tun zawh uh kha 9 khitteh ka pawlpi lutna Victory Christian Center ah ka kikhawm uhhi. Mawtaw tungah tuakin biakinn mai portico nuai ka tun lian uh leh ka tate biakinn sum ding ka piak nailoh lam ka phawk a, tawm vei khawl in ka ip sung a, peekkhat lai dal (20) khawng dokkhia in tawmtek ka pia hi.
Tua laitak in nupi ham khat ka kiang uah hong pai vingveng a, kong paupih thei diam ci in hong dong masa hi. Ko zong kingah peuhmah ei ka cih uh leh, nidang ciangin mimuhna ah sum kipia vauvau nawn kei un, na sum uh mi dangte musak kei un hong ci hi. Tua hong cih in a gennop tampi om hi. Tua lai mun pen Biak Inn maii tekhtekh hi lai hi.
America ah mi hoih a tam mah bangin mi sia zong tam peuhmah hi. Kuamah peuh in sumtang zang lo in Credit Card or Debit Card vive zang uhhi. A baihsa a sum a laidal a, amuh uhteh iplah lua in a cil kaai keei uh hih tuak hi. Thau a pua tam ahih manin mun khat peuhah thau hong ngat in hong ngen ziau leh piakloh a phamawh ding banah ih luang ih baan in sawng thei lai ding hi.
Khat leuleu eimite tuahkhak mah ahihi. Walmart kici sai lianpi khat ah beer lei uh a, mawtaw khawlna parking atun uhteh a mawtaw gei ah ding kawm sa in suntangpi mah in a beer uh lau lo tak leh lungmuang tak in dawn phiuphiau uhhi. Tuate amuh ciangin midik mi thukhual mahmah khat in amau kiang va naii a, no koi pan hong pai nei vuam ci in aw zoltakin va dong hi.
Amau zong a maan bang in a genciang in, kei zong kong upmawh mah hi ci in a dawnkik khitteh: mi muhna ah beer dawn kei un, beer zong zu lakmah a kihel hi. US ah zusai tawh kithuah ansaite bek ah zu ahi zongin beer ahi zongin kidawn thei bek hi. Tua lo inn bekah kidawn thei hi. Palik ten hong thei leh hong man ding hi ci in na gen ngei uhhi.
Naupangte Hilh Tangtang Ding Kisam
Hih lam tawh ngaihsutna in ei Kawlgam nuam mahmah in mi gilo mihing tatsia tam nailo ih cih Yangon na leng ah, naupangnote sangpai sangciah a nute in kha tangtang pii tangtang uhhi. Pawl khatkhatte bang in sun khuavak in sanghuang ah ngak niloh lai tazen uhhi. Tua mah bangin US semsemah na tate innsung innpua ah khahzau peuhmah kei un. A neulim mahin thuhilh tangtang un. Ulian tawh kikhawllo in koimah paisak mahmah kei un. Mipi kikhopna biakinn sung khawngah ei mite diakdiak in, ih tate it mahmah napi hang in ih kikhahzau lel mawk hi. It dan ih siam kei hi.
Ih zahtak mahmah ih muan mahmah Pasian biakna sungah ih biakpiak hun laipi mahin, naupangte khahzau in thu kiza thei lo liang in ih gamlum sak thei hi. Nu leh pate tawh kithuahsak ding kul hamtang hi. Tua hi kei leh biakinn sungah a ut anuam teng a na sawkkhak ding lauhuai hi. Gentehna: Kum 2010 kum Tulsa Zomi Nam Ni in naupang pawl khat kicinh bawl lo in kikhahzau kha ahih manin, ka kikhopna uah thu limci vive a kigen laitakin ‘alarm’ hong ging henhan mawk hi. Khoih dia kilawmlo teng va khoihkha uhhi. Tua pen ih tu ih tate ih cinhlahna ih cinh theihlohna hi pah hi. Biakinn sungah na nau a kap khak leh a pua lam ah paipih pah vingveng inla a kah a tawp dong khoi phitphet phot tadih zaw in.
Naupang hilh naupang kep siam naii lo phadiak pen Chin/ Zomite hi phadiak sese hi. Mikangte biakinn cih thadah Kazinte kikhopna biakinn sungah naupangte kap ngeiingaii gamlum ngeiingaii cih om lo in, a nu a pate in uk zo mahmah uhhi. A thu ka kankan ciangin a innsungah amau a tate thu hilh pha mahmah uhhi. Thu a man kei leh zong a kihtak theih ding a lau theih dingin vauna velhna satna a om hun zong om tuak veve sim thamhi.
Tua bang ciangin a tate in 911 sap ding apate agen ciangin a nu a pate in:, Nang ka ta nang pil nading ka deih man aa hong thu hilh hi ing, na lungkim het kei aa 911 na theihsaknop leh phamawh kei.. Palikte in hong man tapeuh hen la, ka khantawn in thung va kia mah ning… no guak na om ta un!! a cih tak ciangin a tate zong apa om kei taktak leh a piang ding thute a muh kholh banah apa itna phawk kik san in tua zawh akipan tha zawh bek hi lo in thuzawh tawh thuah ahih manin a nu a pate thu mang mahmah uhhi ci in ka thei hi.
Adik het lo lailai ah ei Zomite pen deihsak tateu hang ci in a tate hong va taisak a hih kei leh naupang hilh dan ding khawng va kigen leh, a hoih lam in sang thei lo in a leh lamta in na sang zaw pah pah thei zaw kaltang se uhhi. Tu nei lo ta neilote naupang neu lote bang in va gen kha leh a mau tu leh ta a neih loh man uhhi.. ci hamtang put in, a thu zuih loh nateng in nei thei zaw lai uhhi. Deih sakna takpi tawh thu ih kimop nop hangin valh thei lo in thalh kik pahpah uhhi.
Tua hi aa mikangte tate thu man dan banghang hiam cih kan bawl in a mau gamtatna bang in zuih ding hanciam pah hi leng ih ngaihsutna ih tate pattahna ih khuasak zia ding theih nateng aa kinei ding ahihi. Ih tu ih tate pen aneu a kipan thuhilh tangtang mah ding akisam pha mahmah ahihi. It cih tawntung mah bangin it napi hangin ih it dan ih siam naii kei hi.
Innsung bangkua khat ciat tek in ih tu ih tate ih hilh tangtang ding hang a, cikmah hun a kisap loh hun om lo ding, a khang a khang a kisam tawntung ding ahih huhau in, biakna sia leh sia numeite in naupang pattah dan mah ih khua ih tui ih biakinn tengah, zi neisa nupi papi te theih ding bek hi lo in, nungak tangvalte tungah gen cih tak a nong gen ding uh, pattah cih tak a nong pattah ding mahmah uh ka lunggulh penpen hi.
Yangon khawngah zong naupang neu lai neiten a tate uh kiangah na theih ngei loh khat peuh in hong hopih leh dawng kik peuhmah kei un, kihem pah un! ci in a nuten vaikhak tangtang uhhi. Mi hoihlote in na ta uh na zolsim na lasim ding a, sum tampipi tawh hong tansak thei ding hi. Adeih zah na piakzawh kei uhleh na that ziauziau kha lai ding uhhi. Tadinsa-Newspaper sim leng tua bangdan nungsun hi lamah tam thei mahmah hi.
Na tate hoihtak phatak a na hilh kei leh sang kahna na lengah hong deih lo ding hi. Ei mite unau khat Pre-primary School (muco) ah kahsak a, a sang uah a lawmte tawh kikamtam leh a unau in kihon in a lawmte na laii mang pahpah ci hi. A sawtteh a sang aate’n deih nawn lo in hawlkhia kici hi. Mi pawl khatte in a tate tungah mi tawh na kitot uh leh kihon/hun un! cih zong agen ki-om kha thei takpi mah ding hi. Amun amual zui a, ih tuntunna ah mite lungsim ngaihsutna leh gamtat luhek zia ih zuihtheih pahpah ding thupi mahmah hi.
Mawtaw Hawl Dan Ding
Mawtaw tawh lamka mei (traffic light) ah na khawl ciangin na gei ate tawh maikimin khawl se dah in. Na khawl khak zenzen leh zong en se dah in. Na etgega mawk leh pawlkhatte amah leh amah kisungsia kisuangtaakin pum heh thei a, thau peuh hong ngatziau thei ding hi.
Ei lamah mei adum (green) ciangin a paikhia masa ding bang ih kituhthei liang hi. Tawmkhat zekai leng ih nunga ten horn hong meek zaw lai hi. Hih lam ate a paimasa ding ki-emh ki-ngeng zaw lai uhhi. Banghang hiam cih leh pawlkhatte in meisan pi mah hong nawk veva thei mawk uhhi. Zu khamsa a hawl zong om thei in, nasepna tawh kisai lungkim lohna khat ahi zongin leh innsung vaai haksatna atuamtuam khawng kingaihsun kha leh meisan mei eng zong kiphawk kha lo thei takpi hi. Tua teng kidalna in a pai masa ding kituh hetlo uhhi. Tua pen ei leh ei kidal kawm a mawtaw hawlna (self defence driving) kici hi.
Tua banah na mai ate ngaklah in Kawlgam bangin horn meek se dah in. Hi khawngah zong a meek kawmkawm om thei hi. A kuamah tekin kizadah villvell hi. A lungsaute na ngawn in lungkimpha lo veve uhhi. Sinlung ngotkhat tawh kituakkha leng thaukhawng hong kingat khak ding lauhuai mahmah hi.
Mawtaw na hawl ciangin na totna lamzing (lane) na kheel ding leh signal lak lopi in lampial peuhmah kei in. Mawtaw hat lah hatin tam lah tam ahih manin lauhuai pha mahmah diak hi. Hih munah ‘blind spot’ acih pen ih phawk ding thupi mahmah aa, na lampialna ding lamzing ah mawtaw hongpai hiam cih na luheek in na et kik hamtang ding zong kisam pha mahmah hi.
Hih gamah mei eng (yellow) ah khawl kullo hi. Kihawl thei suak kikantan suak thei hi aci kei hi. Ahi zongin na speed a manlang luat a na khawlvat a, nang a’ding leh na kim na paam a’ding a lauhuai leh, kikantan thei hi cih ciang bek ahihi. Tua hi a, bangbang ahi zongin traffic light omnate ah kidawm mahmah kawm a hawl ding ahihi.
Na taklam kawi ding na hih leh na kawina lam ding a, ahong pai mawtaw dang na naii ah a om kei a, lampi awng mahmah na sak leh, mei a san hangin kikawi thei veve hi. Ahi zongin khawl lo in paisuak vingveng lo ding aa, stop sign mun aa tawm vei na khawl mah bangin, tawmvei khawlsak hamtang in tua zawh teh mei san ta leh na tak lam ah kawi thei pan ding ahihi. Kawlgam bangin freeway ci in a kikawi theihna leh kikawi theih lohna khen sese lo hi.
Kawlgamah mawtaw hawl theih nading licence ngah nangin lai ka vuan ngei kei a, kum sawtpi mawtaw ka hawl khit hangin ka phawkkhak kholloh khat om hi. Tua pen ‘blind spot’ kici a, na veilam zing pan ahi zongin na taklam zing pan ahi zongin na nungah mawtaw hong pai in hong phak madiak leh hong makhelh dektak kikalah mawtaw sung aa kibulh a nunglam etna limlang sung pan a hi zongin, a pua lam a limlang sung pan ahi zongin kimu theilo a, tua pen Mangpau in ‘blind spot’ kici hi.
Na veilam zing ahi a na taklam zing ahi zongin, na lam zuih zing pan na pialnop leh, na limlang maan pan bek hilo in a kician mahmah dingin na luheek a na pialna ding na pang lam leh na nunglam na et kul hamtang hi. Mawtaw zing 2 pan zing 5, 6 maikim a paina express way/freeway te ah mawtaw lah hat thei mahmahin lauhuai pha mahmah hi. Na tot laitak zing khat pan a dang zing khatah na pial nop ciangin, kidop phat mahmah a kul mahmah phadiak ahihi.
Mivom khangno pawlkhatte in a mawtaw sungah cassette aging theithei a hong pawlkhat bel om veve hi. Ahi zongin a kuamah peuhin a veeng a paam a naii a omte zak dingin gingsak buabua lo uhhi. Amah leh amah in a zakkhop bek dingin a hi zongin, earphone tawh ahi zongin ngaitek zaw ciat lel uhhi. Mihing khan-gual khat zong kibanglo, numei leh pasal zong ih uukdan kibang lo ahih manin, suakta tak aa, a mau deih bang ciat aa zattheih dingin MP3 vive zang uh aa, earphone vive tawh ngai zaw uhhi.
Nang totna lampi tungah meiphelh mawtawte leh cina gim pua ambulance te na nung lam pan ahi zongin na mai lam pan ahi zongin, hong pai leh na taklam lamnawl lam neh citcit in la na mawtaw khawlsak in. Hong khen khit dong ngak in la, tua zawh teh paikhia kik pan in.
Tua mah bangin School buste in mun khatah khawlin stop sign a lah laiteng, akimaituah na hi uh a, anung pan na hi zongin, na mawtaw khawl sak in. Sang naupangte bus tung pan a tuak ding ahi zongin a kah ding ahi zongin a khawl laitak ahihi. Na pai veve leh palikte kiangah na ko leh a thu lian hi.
Traffic light kikoih lohna a diakdiakin mitenna veeng sungah (neigborhood) lamka bom nih sang a tamzaw kul a saknate munah “Stop” sign kisuang hamtang hi. Tua Stop acihna na tun ciangin na kim na pam en in khuadak in la, mawtaw khat zong omta se kei leh, tawmvei sung mahmah (setkan 3 bang) khawlsak hamtang in, tua zawh teh pai kik pan in. Lamka bom mun khatkhatah stop sign vive a om leh stop sign a tung masasa pai masa in kigual khak diamdiam ding ahihi. Lamka bom a tam zaw ah tua bangin stop sign vive om lo in, lamke zaw diak traffic tamlo zaw diakte stop sign pia a, tua lo a khat zaw pen free way a piakna om hi.
Mun khatkhat ah mei eng (yellow light) a phiatsakna na tuak kha ding hi. Tua munte ah na kim na paam mawtaw dang a om kei nak leh khawl kullo in kipai suak thei hi. Ahi zongin meisan phia na muh leh stop sign omna mah bangin na khawl kul hamtang hi. Mawtaw tamna ahih leh a tung masasa in paikhiat masak kul hi.
Speed Limit khengval in hawl kei in. Palikten ticket hong pia munin hong liausak mun leh na khialh zahzah na ciamteh (record) gige ahih manin, na car insurance a sum hong khang ding hi. Palikten hong mat ngeiloh ding thupi pha mahmah hi.
Na kimuh thak khat peuh tawh na kithuah ciangin, mawtaw hawl siam veh e hong cih ding deihna in, na mawtaw hawl speed manlang sak cih khawng na hawl ngei sang’ a manlang sak zaw sese a, akawi khawngah hatsak zalzal cih khawng zang peuhmah se kei in. Na hawl ngeimah bangin hawl lel in. Nang nopsak bang a na hawl sangin a tung a tuang (passenger)te lungnop ding thupi zaw hi.
Zukhamsa peuhmah in mawtaw hawl kei in. Accident khat tuak le teh na zukham ziakin athu liantuam mahmah hi. Accident a om sial in mawtaw hawlpa encik pah a, DUI kici (Driving Under the Influance …of alcohol or drugs) zang maw zang lo cih a theih tel nading in, ahawlpa zukham maw? Zatui zang maw? cih kantel pah lianlian uh hi. Na si sungah zu kihelna (blood alcohol level 0.08) sang’ a tam zawk leh zu ne in kiciamteh hi.
Nang na kham loh hangin beer 1 ounce na dawn nak leh tua a tehna pan na si sungah a ciangtanna leh atungsiah na tung pah lel ding hi. Cih nopna ah mawtaw na hawl nak leh nang kham leh kham loh sang’in zu kam khat zong ciam lo ding cih deihna hi zaw hi. Na mawtaw tungah zu omlai zuthawl khawng mu leh athu kibehlap toto lai dinghi. Amau mikangte leuleu ciangin a kikholhpih khat peuh in zu a kham a, a muan kei leh a ma mawtaw nusia in, zu ne lo khat inh ahih kei leh a kham lote in a inn tualzang dongah ciahpih in kha hamtang uhhi.
Accident na tuak ta kei zongin na mawtaw hawl dan tawh kizui in zukham a hawl cia hong muanmawh leh hong khawlsak thei hi. Tua bek tham loh in mawtaw khawlna ah nang leh nang zukham a na mawtaw tung aa lum hong muh leh zong hong man pah ding aa, a thu zong liansak mahmah veve uhhi. Zu ne lo lawm khat tawh na kithuah leh bel na lawmpa’n mawtaw a hawl nak leh hong gum zo ding a, ahi zong amah na lengin a kham leh na nih in a kibangin na thuak ding uhhi.
State khat leh khat zuih ding thukhun kibang kim lo hi. A diakdiakin speed limit kilamdang hi. Cell phone zattheihna leh zat theihlohna om hi. Ahih theih leh blue tooth cihte pawl zathuai hi.
Palikte’n hong khawlsak leh na taklam lam nawl zuanin khawl in la, Kawlgam danin mai-et nuam lua kisa in tuakkhia pah in mai et pah laplap ding sawm peuhmah kei in. Na steering tungah na khutgel nga kawmsa in ama hong pai ding ngak hithiat lel in. Na tuahkhak pah saisai leh hong lehdo nuam hi ci’n ngaihsun a, athau tawh hongkap man thei kha mawk ding uhhi.
Tua banah palikte’n mawtaw hong khawlsak ciangin na veilam naii in khawlsak ding sawm peuhmah kei in. (Ei mite a veilam ne-ekh a, akhawl khat leh nih om ngei hi). Na veilam na naih leh akhial na hi a, hong matna ding athu kibehlap toto ding hi. Tua mah bangin na mawtaw tungah na mawtaw insurance piakna laidalno pen koihcing tawntung in. Tua zong na driving license banah hong ngen masa pen ding a, na puak kei leh khialhna nam khat zong kibehlap thuah pah leuleu ding hi.
Lamka bom mun khatkhatah click? or ticket? cih zong kimu thei hi. Acih nopna pen na tutna kawnggak (seatbelt) bulh ding maw? Ahih kei leh bulhlo lel ding a palikte hong gapna ticket la zaw ding maw cihna hi. Nang bek hilo in na gei ah passenger a tuan leh amah zong abulh hamtang kul hi. Amah’n a bulh kei leh a mawhlawh tawi ding a mawhpuak sak ding nangmah na hihi. Mawtaw hawldan tawh kisai a bu in om a, tuate ban genleng tamlua ding ahih manin thupi diak ka sak teng kong pulak pak ahihi.
A tawp khakna ah mawtaw na neih ciangin, mawtaw koici puah ding bang teng et den kisam cih a kipan a theite dong hamtang in. Maizum ngaihsut kei in. Mawtaw ih neih ciang in tui beem (water tank) sung ah tui dim maw dim lo, engine oil om maw om lo, gear oil/ transmission oil om lai maw om lai lo, mawtaw datsi na paina lampi tawh kikhom ding om maw om lo cih sittel kan tel masa in. Ei mite in akisam tui, a kisam engine oil leh transmission oil te en ngei lo ahih manin, tuate hang a mawtaw kisiacip tam mahmah ta hi.
Na mawtaw tungah na insurance piakna laidal a baihsa in koih kinken in. Na licence plate tungah na licence bei hun kigelh ahih manin, a beisa pipi aa na mawtaw na hawlhawl khak ding kidawm in. Palikte in hong mu leh hong ga-amh pah ding hi.
Om Dan Khawl Dan Gamtat Dan
Ei Kawl gam ah mihon lakah lam ih pai ciangin khat leh khat ki-awn meello in a pai masa ding kituh zaw lai hi. Va awn mah leng zong thusiam sii.. hong kici lo in dualdap sii ahih kei leh tuantual sii.. hong kici lel ding hi zawsop hi. Hi lamah kuamah kinawkkha valval lo hi. A awn masa ding kituh hi. Lam paina ding lamlai ah khawl/ding kkha leng hong phul vanvan hetlo in Excuse me! mah hong ci tangtang in nong awn zo dia?… acihna hi pah hi.
Na lawmte tawh na kimuh ciangin tha ngahlua kisa in kiho zakzak kei un. Na nuih uh leh zong nui au-au kei un. Hih lamte’n nuih leh pau ngawh a kham ahih kei hangin, na gei na paamte muhna ah kilawm lo hi. Na kim na paam na nawngkaisak loh ding thupi hi. Amau zong akiho uhteh amau zakkhop bekin kiho khiankhian uhhi. A innsungah bel deih bangtakin nui in deih bangtakin pau thei uhhi.( Ahi zongin sila nam a hi mivomte pen athu in thei ding hi napi uh a kim a paam khual khollo in nui uatuat pau auau uh hi. Tuate dan zui kei un.)
Lam na pai ciangin zong khua-khakha khua-dakdak kei in. Na kim na paam en laplap kei in. Ahi zongin na mit hem in pilvang takin khuadak in. Mi na etkhak leh nui seisai in a tawm pen Hi!! hong ci ding hi. Pawl khatten How are you! Hong ci thuah lai ding hi. Eimi pawlkhat in nungakte bangin tua dan a cihteh, a ngai peuh a sa kha maimai om theitak uh kici hi. Amau dan hi a, mi khat peuh tawh a kimuh uh leh nuihmai seisai pong uhhi. Ei zong amau dan mahin ih lak siam kul ding a ih kisinsin zek mah hong kul ding hi.
Mi lakah Kawlgam danin a pua lamah pai in nap niitkhia kei in. Amau nap a niit ciangin tissue paper ahih kei leh mainul tawh a naak uh tuam in niit uhhi. Tissue a zat khitteh a naii penpen a ninbung sung ah paii uhhi. Amuh vat kei leh a ipsungah koih dih phot uhhi. Khaksawh la leh cilsia zong tudong ka mu nai kei hi.
Ei Zomite zatkhelh mun mahmah khat pen, nih leh thum ih kimuh ciangin tha ngah lua kisa in ih kimuh nana ah, mi paina lampi laizang khak liangin kilimho thei peuhmah hi hang. Tua bang hun ciangin mi paina lamlai khak lo dingin a mun teel masa in kiho ding mangngilh kei in. Tua bang mahin kongkhakpi gei khawngah mi paina ding nawngkaisak liangin kiding giagua thei peuhmah hi. Mi dongkholh sakna mun ding tata ah, kitu kikhawl nuam hamtang se hi. Paina peuhah nung leh maa kim leh paam ngaihsut gige kul hi.
Na ci dam tum meel lo a bukkhuh khawng na vei a, na khuhkhuh leh ki-thukhual sakin nasepna ah pai sawm kei zaw in. A ki-lawh thei natna ahih manin kihta mahmah uhhi. Na khuh ciangin mainulh tissue na ken kei leh zong na kam na naak na khut tawh hum hamtang in. US ah TB pen kihta mahmah uhhi. Cancer bang a kidamsak zolo ding cihna hi lo zaw in ki-lawh baih lua ahih manin a kihta uh ahihi. TB na neih leh zong na dam mateng US hong lutsak lo lai ding hi. Na hetchiai leh zong na khuh ciang a bangmah in na kam leh na nak sin hamtang in.
Kawlgam khua neu khua ta lam khawnga mi kihausak mi ki-antaisakte bangin mi mai ah ikh zaizai kei in. Na ikh khak leh zong thum pah in. Sorry..excuse me! Ci pah in. Apai khiat ngeina ding a, apai na gas (veih) sangin kihhuai sa zaw tham uhhi. Ahi zongin ut bang peuh a veih peek cih khawng zong a zang hi tuan dek lo hi. Veih zong namsia ahih manin maizum ngaihsutlo a, a peek ziahziah cih bang hi peuhmah lo hi. A gilsung a nop kei a huih a om leh awngah hawh zaw uhhi. A tawp khakna ah ama hang a akim a pam a nawngkaisak ding deih lo a, a kuamah tek kidawm mahmah cih ding ahihi.
Mi lak ah mehtui ahi a bangtui a hi zongin mizak dingin hup daapdaap kei in. Ahih theih laiteng a ginglo in dawn zaw in. Mi’n ganhing tawh kibang hongsa ding hi. An a neek uh ciangin a kam sung aa ante kimusak nuam lo uhhi. Tua ahih manin kamsung a an kidawk liang in pau nuam lo uhhi.
Langvahai tawh kithoh beer (tin beer) ahi zongin adang soft drinks kici coke, pepsi, CocaCola te’ na dawn ma in limtakin nulsiang in hahsiang dikdek phot in. Ahih theih leh silsiang phot in. Akikoihna godown khawng pan zusa in zun peek thei a gu in piang thei hi. Bangbang ahi zongin tissue ahi zongin bang khat teitei tawh nul dikdek phot hamtang kisam hi.
Mi naupangte itthuai tah ci in anu apa azia atong en phitphet phot lo in nohsak pah saisai dah in. Hopihsak pahpah se kei in. Pawl khatten hong itsak hong paktat sak hi ci lo in mi hoih lo in zong hong mu khial behlap thei lai ding hi. A tate in mi a ngaih pahpah ding zong deih masa lo uhhi. Naupang kiguksak (kidnap) tam lua ahih man hi. Tua hi a eimau mahmah in zong bangbang hita leh vahna ciahna biakinn kikhopna cih khawngah na tate uh khahzau hetkei un. Kemcing tangtang un.
Na kam a namsiat leh mi tawh na kiho ciangin na kam khuttawh dalin kiho in. Tua hih kei leh chew gum muam kawm leteh a nam phatuam ding hi. Hi lamte khat leh khat oltak a akinap akitawp ziauziau mah bangin, akamsung uh siangtho sak thei mahmah uhhi. Sai khempeuh phial ah kamsung khuahna (Listerine) kinakzuak in kinakzat mahmah hi.
Awng na pai khit ciang bek hi lo in na khat peuh na sep na bawl khit sial in na khut satpiang tawh sil tangtang in. Khut tung panin ih pumpi natna hong pia thei lungno (germs)te kingah baih pen aa, na sil siang pahpah ding kisam mahmah hi.
Mi khat peuh tawh na kiho ciangin a maimah en tengtang in. Ei Asiante dan pen naupang khat in ulian pen en tengtang ngam lo uhhi. Zahtak lua cihna hi. Tua mah bangin a zalian mahmah khat pen a nuai a ten en ngawh ngam lo liang uhhi. Tua bangteh eilam a te’n sang thei mahmah uhhi. Hih lamah kiho kimlai amai en lo in mundang en leteh hong thusim hetlo hi veh e ahih kei a zuau vive a gengen hi mawk veh e cih lamin la zaw uhhi. Tua hih kei leh kisuantaakna khat nei a, hong en ngam lo hi cihlamin a hoihlo lam vive in la zaw uhhi.
Mi tawh na kiho laitakin bombi ipsung sawksa in om kei zaw in. Khuadam mahmah cihna ahih kei nak leh na paina na ciahna na tutna khawlna ah bombi ip ahih kei leh puantungsilh ip sawk lenlan sa a om cih pen kideih khollo hi. A hi zongin Kawlte zah in bel hua lua lo bilbel uhhi. A mun a mual leh ahun tawh kizui in ip sungah puannuai thau (pistol) khawng len kawmsa ahi kei nam cih zong muangmawh thei uhhi.
Nang sang’ a za lian zaw ahi zong a upa zaw ahi zong na kituah uh ciangin, na khut khakmasa kei zaw in. Ama hong khutkhak ding ngak zaw in. Tua mah bangin nang sang a u zaw, za lian zaw a zahtak huai numei (lady) khat peuh tawh kimuh khakna na neih leh ama hong khut khak ding ngak zaw in. A peuhmah in numei tawh kituah ciangin amau khut ngak masak ding hi den zaw hi.
Nang sang a uham zawte leh zalian zawte zahtakna pia in. Kawlte omdan siam ih cih pen a mikangte zatdan vive mah hoih kisa a akicing toto aki-engtoto na hi gige hi. Movie sung khawng ah a muhnop theithei ding a kizaih kibawl hi a, a taktak ciangin mikangte khat leh khat a kizahtak dan a kipibawl dan, a nu a apate a zahtak bawl dan uh, thupi mahmah leuleu hi.
Na lawmte sim lai laibu ahi zongin van neng khat peuh a hi zongin phalna ngen masa lo in velsak laksak kei in. Tua ban ah hi lamah nasep kidot khasum kidot a deih kholloh mah bangin, na biakna bang hiam cih khawng leh kithu theisak a, American politics khawng dot ding kikup ding peel tek zaw uhhi.
Ka neu lai in ei lamah papi pawl khat in a tate nasia tak a, ataii ciang ahi zongin, midangte ui khawng innah hongpai ciang ahi zongin, hap khat suah in a ngaih theithei dingin dakkhawng lai uhhi. Kawlgam lam leh mikang gam lamah ahi zongin, movie sung khawngah ahi zongin tua bang a dakkhawng cih ka tam theih ngei kei hi. Tua ahih manin dakkhawng cih khawng, a diakdiak in numei pawl khat bang in a zat ciangin kilawm hetlo a, lipkhap huai liang hi. Tua ahih manin numei pasal dakkhawng cih khawng zat huai hetlo hi.
Tua bang tektek in Kawl uliante zakdah mahmah khat zong, mi gei mi naii a huikhut cih khawng pen kuamah thusim lohna tawh kibang a, nangguak na om a tha ngahna khat peuh nei a, na huihut leh cih loh buang, mun khempeuhah kuamah to hehna ding ka cih hi zenzen kei e, ci in eimau lungsim ngaihsutna bek tawh zat huai lo hi. Adiakdiak numei huihut bang pen kilawm hetlo kan lai hi. French paunak sungah “Numei Huihut leh Aksia Khuanna Inn Kamsia Thei Hi” ci in paunak na nei liang uh hi.
Khangno tangval pawl kidophuai mahmah khat ah, lampi ahi a ansai sung ahi a, mall sungah ahi zongin nungak na pahtaak khat peuh na muh ciangin Kawlgam khangnote’ zattheih zel bangin, ki-maingal sak in huihut in ahi zongin, hemnawl in a hi zongin, mitheek kampau tawh ahi zongin, ciamnuih bawl noh bawl peuhmah se kei in. Tua pen numei hoih lo numei kizuakte bang a hong ngaihsun hi ci in huatsah mahmah uhhi. 911 ah hong khiat ding lauhuai hi.
Mun khat peuhah na hawhna innteekte in lengna dang tampi a neih a, khat leh khat hong kimeltheih (introduce) sak leh hong theihsakte bek mah na khut khakin hopih in. Kisiamsak in hong theihsak thuahloh adangte na khutkhak nawn dah hoh in. Na lukunin (bow down) zahtakna pia ziau lecin kicing lel hi.
Zumsung na pai ciang ahi zongin, mikiangah an na neek ciang ahi zongin, sabuai tungah na khut nga kei in. Na kiu ngakawm in tu kei zaw in. Na tutna nungah zong kinga lua dah in. Tang giugeu in tu zaw in. Ei Kawl gamah u liante ih zahtak bawl ciangin khut zep sa in ding a hih kei leh tu in thu ih gen thei hi. Hih lam ah khupzep sa a om pen hehna thangpaihna khat a neih ciang aa a mau om dan ahih manin, ei lam dan in khut zep sa aa om ding na hoih lo zaw gige hi.
Anneekna ah na kham masa ta zongin dingkhia pah saisai in pai khiat sawm pah kei in. Mikim kham khit man khit dong ngak in. A diakdiak in tua annekna a alian penpa a kham a man dong ngak in. Hih pen gam makai te ahi zongin sumbawl mihaute mipil misiamte tawh anneek khopna ka gen nopna hi. A ngeina ah ulian penpa paikhiat loh in kua mah kipaikhia masa ngam lo hi.
Ahih theih liai nak leh innsap na zon ciang ahi zong in, inn na lei ciang ahi zongin, a veeng a paam omdan kan cian masa lo in saap ding leh lei ding ngaihsun masa peuhmah kei in. Veeng khat leh veeng khat kibang hetlo hi. Ko omna Tulsa khua bangah khuapi sung (downtown) tawh kinaii semsem leh mi tawmzaw behlap in mi hoih lo zong tam semsem zaw hi. Leilu lam neh semsem leh mi zawng mi gi lo tam semsem hi.
Mi inn ahi zongin mi lupna khan ahi zong in lut na sawm leh kong kiu lo peuhmah in hong vat kei in. Hih lamah a lamdang mahmah khatah, awng paina leh kisilbuk lobuang a sung lamah kikalh thei din bawl tuan lo uhhi. Tu laitak a ka innsapna bang uah WC na leng zong a sung lam pan kikalh thei lo hi. Nupa khat lupna khante ah zong sung kalhna guang peuhmah lo uhhi. Kong kiu lo in kua mah lut lo a, hong tum in a cih mateng kua mah tum lo ahih manin, a kalhna zong kul a sa masa lo liang na hihi.
Ka zum uate kiangah ko Asiante in innteek nupa lupna (master bed room) khawng pen sungkalhna ka guan hamtang uh ahi a, a sung lam a akikalh theite tawh hong laihsak in ka va cih leh, nang na lei inla na bulh in. Na paikhiat ciangin nang a’ na phelkhia in la a lui na bulhsak kik in hong ci ziau hi.
Hi lai bek hi lo in Yangon khawng zongah akul mahmah pen, na hawhna dingte theisak masa lo in bing hawh kei in. A man ding leh a man loh ding dong masa in. Na hawhna vaai ding zong gen khol in. Ih manloh laitak a bangmah genkholhna omlo a hong hawhte kipaakta hetlo hi. Na paina vaii ding zong genkhol leteh telephone sung pan zong akiman thei thu pawl khat zong om ding hi. Bangkhat peuh pia ding na hih leh bel ami mahmah na hawh tektek bel kul ngeii mah ding hi.
Thu phamawh liang ahih kei nak leh zankim zankhangin mi-innah hawh sawm kei zaw in. Nitak nai 9:00PM pan a tungsiah pen mi luphun hita hi. Ei Zomite pen ki-ngai phadiak ih hih manin man khong hilhial hi leng nisim phialin zong ih kihawh nuam minam ih hihi. Mikangte leuleu Thanksgiving Day, Easter Sunday, Christmas hun sung teng bek phial mah in a tate anu apate kiangah a ki-hawh uh ahihi.
Mi innah na hawh ciangin tutna hong piak dong, tu in hong cih dong nangthu in tupah luanluan dah in. Na tut ciangin zong tangtakin tu in la, na khe khawng tangtangsak se dah in. Lamvui laam bangin na khut gel khawng a nungah zaak deda se dah in.
Thu khat peuh tawh hong hawh hong lengla na neih leh na TV tawh lengna do sawm kei in. Na TV khak pah zaw in. Yangon ah zong eimite diksak kholloh thu khat ahihi. Hong it hong ngai a hong paite tawh thu hosumsih sak hi. Gennop teng nuamtakin kigen thei lo hi.
Tua mah bangin mikiangah na hawh ciangin bangbang a na kimaingap tateu uh zongin, gentehna in a TV khawng a video cassette khawng phalna ngen masa lo in va suksak se dah in. Kua mahin dik kisa khol lo tek zaw hi. Hih lamah mi neihsa khat pen va lawnsak ding cih khawng zong nget masak lohin na kizatsak hetlo uhhi.
Naupang sangkah nei khinte in TV pen a hun ciangtan in etsak huai hi. Amau ih etsak loh sung zong a dangte in zong en kei pah leng hoih zaw lai hi. Naupangnote tawh kiciausak pikpeek lecin TV et zongsang (en lo a om thei nawn lo) in a lai hong kin lo pah kha ding hi. Mikangte in zong ni khat nai tua zah TV en ding, computer nai tua zah tua hun kikal tengah bek ah zang ding cih, ana ciangtan sak a ana ki-uk mahmah tangtang na hi uhhi. Tua bek hi lo in naupangte theih ding muh ding aa kilawmlo internet ahi a TV sungah ahi zongin om ahih manin, na kep siam mahmah ding thupi hi. Mikangte kipattah mah bangin ih tate a neu tungg akipan ‘tha zawh ding sangin, thu zawh mahmah ding’ thupi zaw pha mahmah hi.
Kei tate lakah pasal a neu pen leh numei a neu pen in zong Kawlgam tan 10 ong napi uh’n, degree ih ngah hang’ professional line te lobuang nasep kingah zo tuan to hi kei, ci in university sang zop ding sawl zawh in om lo mawk a, amin mahmahin ka deihsak hangin degree ngah zo lo mawk uhhi. Zangkong om gegu mah a utlo uh ahihi. Amau cih zong lam khat lam pan a maan gige mah ahihi.
Ahi zongin hih lam ah lai thei leteh na theih zahzah phattuamna hongpia hi. Tan 12 na on khit ciangin nangma uuk sansanah kisin toto thei hi. Siavuan, engineer cih zong kul tuan lo hi. Nang lungtunna na kivakhna khat peuhah kiciantak in gualzo peuh lecin na mavang mahmah ding ahihi. Tua ahih manin America na tun ciang na ta no na nau note sang mah kahsak hamtang in.
Kangmei patau leh huihpi guahpi, vuukkia, gialkia, tuikhal guah cih khawng huih tawh kithuah lai leh kua nan zawh ding hi lo in, power line khawng na dongin sia pahpah hi. Tua ahih manin US ah inn sim ah a nuai a van teng neih kholh huai koih kholh huai hi. Huihpi guahpi khat peuhpeuh hangin khuaphialep mei hong pai kei leh khua mial bek tham loh in meitha vive tawh kizom na TV na radiote mit pah ding hi. Tua ciang in TV leh Radio pan a, kigin kholhna ding thu kigente kithei nawn lo ding hi.
Tua ahih manin na innah battery tawh kihong thei radio khat nei hamtang in. Datmei battery tang tawh kivakte nei khol hamtang in. Red Cross Kit zong nei in. Emergency Telephone nambatte zong kem khol in. Tornado huihpi a nun ciangin inn khan sung paina hall way ahih kei leh tuibuk sungah puanza tawh kitun philphel in tu in. Padinpauh leh kongkhakpi kiangah om kei in. Inn mei a kat leh nangma pumpi na innkuante a vekin meihul meikaat lohna ding mun na tun baih pen ding uh thupi masa pen hi. Neihsa lamsa a kat ding sang na pumpi na suahtak ding thupi zaw hi.
Phone honggin ciangin bangmah khua thei nailo naupangnote kisinsakna danin lensak kei in. Phone kiho dan zong na siam nadingin kan masa phot in. Phone kiset ciangin a tamzaw in a setmasapa in amah leh amah kigen phot in tua zawhteh a dawngpa in zong akul leh amah leh amah kigen hi. Na sapnoppa tawh na kituah lian kei leh amah tawh tawmvei kihomasa photlo in na kihonop pa/nu samsak pah laaklaak sam kei in. (Kitheisa ih hih leh thutuam) telephone sung beekah a ih thugen ih kampau a zol mahmah ding thupi hi.
Phone na hopih ma in na hopihpa phone thu zong kan masa in. Pawl khatte a pusuak akipiak mah bangin a lut zong sum kipia hi. Ahun zong zingsang nai 6:00AM pan nitak nai 9:00PM ciang sungteng kiho man piak kul in nitak nai 9:00PM pan zingsang nai 6:00AM dong piak kul lo bek hi. A company tawh kizui in khat leh khat a khong a ki-ngah hun zong kibang kim lo lai hi. Pawl khatte ciangtan omlo in ut zahzah kihopih thei hi. Phone sum bei dan kibanglo ahih manin khat leh khat kitheihsiam ding thupi hi.
Na ki-maingap mahmah kei leh cih loh buang na lawmte nasep, akum phakzah a innkuan sungthu khawng dong tengtung masa peuhmah kei in. Ei lamah tua bangin kidong leh hong awlmawh ahih manin, hong thei nuam hi ci in kilungdam zawzek thei ahih hangin, hih lamah tua bang kikawi dotdot leh nang tawh bang kisai! hong ci gige ding uhhi. Mi thu mi la kansut law dah in.
USA gam pen sum leh paai tawh kisai mizawng nautang phattuamna ding om kasa khol kei hi. Sum meet paai meet bawlna ding om meel ka sa kei hi. Nasep loh a phamawh vive in hong koih hi. Na sum na paai neih sunsunte zong bank ah na khol hangin a meet a pol peuhmah hong pia ding cih thadah ih kepsak man akiguai hi zaw lai hi. Saving Account a cihte zong a met a pol cihtaak hethet lo hi. Tua ahih manin sum na neih leh na kholnop sunsun India, Singapore ahih kei leh Kawlgamah khol huai zaw hi.
Khasim a sum ngahna ding hunbit nasep kician (full time) na ngah ciangin life insurance na koih ding mangngilh kei in. A tawm penpen $ 50,000 ciang bang koihhuai hi. Health Insurance tawh kisai pen na companyte in khasial in na khasum ngahna pan tawmtawm hong doksak om a, tua bek tawh kicing hetlo ding ahih manin cidam pha lo kisate adingin zong health insurance zong koih huai mahmah hi.
America ah na paina peuhah kigualh tam peuhmah hi. Vanleeng tuang ding ahi zong, Post Office sungah ahi zong mun khempeuhah mi atam nak leh kigual pah lian hi. A kikheng cih bang omlo hi. A kheng a makhelh zenzen om leh mi gina sana lo khat a kituat hi pah lian hi.
Khat vei ka nupa un Good Samaritan kici Biakna lam pan a, a akhong (free) a zato kilak din ka kigual uh a, ko a sawmna ka hi uhhi. Ka veekpi un mi 17 ka hi uh a, Siavuante’ hong tun ciangin mi 15 bek kisang ding hi a cih ciangin, sazian len syama (nurse) nu in, mi 2 val na hih uh ciangin nih na kihepkhiat uh kul ding hi. Ken kongseh kei ding a no lakah a kipia zo peuhpeuh in na min hong pia un hong ci hi. A sawt khollo takin nupi nih kipia a, a lungsim uh thupi kasa hi. Tuate gel pen a nunung pen tegel zong hi tuan lo hi. A thusiam a thukhual ding kituh hi. Ki-emhemh lo in midang khiat ding sawm khol lo zaw uh hi.
Khuazin khit in na inn uh na nutsiat uh leh na meivak teng uh sumit gai kei un. Khat peuhmah taangsak un. Lengla khan a mei sang’in lupna khan khat peuhah taangsak lecin innsungah khat teitei om hi ci’n ki-ummawh zaw ding hi.
Ahi zongin thuktungah na anbeel suante a mei sumit maw sumit lo cih encian in la, mei honsa in nusia kha kei in. Tua bang akinutsiat manin innkang tam peuhmah hi. Innkat ciangin zong a innte uh bit lua ahih manin meisa taktak in a kat ahul ma in mei khu (carbon di-oxide) guii in si masa zaw lai uh aa, patau meikuang om ciang aa, taikhiat theihna ding (emergency exit) zong theih kholh gige kul hi.
Inn sungah meikang gimnam leh ahi zongin ei Kawl an bang a, ankan a namsia leh sathau kanglua a, akhu hethat a om ciangin meikang phawksakna (alarm) piakna hong ging henhan thei mawk hi. Sauvei ging leh a phualpi pan meikang hi ci in, ih omna (address) tawh hong kanin meiphelh mawtaw, ambulance, palik mawtaw hong pai ngeiingaii ding ahihi. Tua bang dan zong eimi sungah kituak kiukiu khin hi.
Tua ahih manin tua bang dan a suah lohna dingin, na inn kongvangte hon theih pawlkhat a om leh hong in. Na meikhuk tungah huihdiikna peivel (fan) zong hong hamtang in. Tua ahih kei leh a gim nam innsung ah lutsak lo in a pua lamah kang zaw in. Amau mahmah zong sa-em (BBQ) a bawl ciangin inn sungah em lo in a pua lamah sa emna tawh em ngiat uhhi. Tua bang in hih kei in a sung lamah ki-em leh namsia in, tua huhau in meikang phawksakna (fire alarm) ging pah ding hi. Amau zong inn sung namsiat ding leh tua bang a pian ding a deih loh man a, apua lam a em tangtang uh ahihi.
Tua banah hih nitumna lam ate in ngapik, nganpyaryi, cih khawng pen namsia sa mahmah uihsa mahmah uh ahih manin, tuate zong na bawl sunsun ciangin kidawm pha mahmah in. Na veeng na paam omloh kal tuum le teh hoih pen ding hi. Inn leh huang tawh a tengte adingin poi lo hi. Apartment a omte a’ding ka cihnopna hipi pen hi.
Na inn saapna mun khat pan a dang mun khat ah a kikhin ciangin, na inn lui address leh inn thak address te Laito ah pai in la thei sak hamtang in. Laitote in a baihsa in form na nei uh aa tuate na fill up ding hi lel hi. On line na lengah kizasak thei ziauziau hi. Tua bang aa na zaksak kei leh na inn lui pan na paikhiat zawh ciangin, na lai ngah dingte na tungtung ding aa, a sawtteh a khakte kiang ah na kileh kik sak ding hi. Lai nengnengte a phat mawh loh hangin lai thupi mahmahte, gtn; Green Card vaii Citizenship vaii tawh kisaite bang na kileh kik mawk leh sawt veipi mah kibuaipih mahmah ding hi. Zong a kituak kha khinkhin tampi om khin hi.
Ahih theih liai nak leh na kongkhakpi tungah thu kivaikhakna lai koih dah in. Mi khat peuh tawh na kiciam leh zong phone tawh na kiciampihpa gen zaw in. Na kongpi a na laigelh guta buluh nuam khat in na sim leh ama adingin hun hoih hun pha a pia tawh kibang thei hi.
America na tunlim in um leh beel sabuai tutphah puansilh niikten kisapna tampitak om pah ding hi. Tuate khempeuh sai thupipite ah lei sawm vet kei in. US khuapi kimah a veengveeng in veeng kim mahah, Garage Sale, Yard Sale, Moving Sale, Estate Sale, Estate Sale Plus, cih a tuamtuam om a mantawm nono in kingah hi. Tua sungah tutphah sabuai, ankuang ankeu, siikeu, siikeuka leh sabuai tem cih akipan innsung na zatte kizuak zihziah hi.
Tua bang ngeiingeii in “1/2 of 1/2″, “ROSS – Dress for Less” cih a kipan sai min tuamtuam tawh puanlui sai leh adang a thaksai lianpipite ah zong 50% to 75% discount piakna zong om hi. Alui sai cih hangin a sia cih bang hi tuan lo in a puan khuidan a sawt khinsa (model out) pian teng a thak vive mah zong a zuakna om a, tuate sai ah va lei leteh tawm kha nono bek man hi.
Ankuang ankeu leh hai a tuamtuam na zat ciangin Zogam Kawlgam a ih zat bangin zang nawn kei in. Tui hai, niangtui hai, coffee hai, zu hai, beer hai, wine hai, soft drinks te dawnna hai, Kawl niangphan hai cih bangin a mau kizatna dan tek mahah zang in.
Mehtui kuang khat bek in lui in mili minga in sikkeu khat leh nih kitaangin zang cih khawng zathuai nawn peuhmah lo hi. Mehtui mi khat kuang khatta cih bang in lui hamtang in. Khut peuhmah tawh buhsih leh meh meek khawm in anneek ding kisin nawn dah in. Na innsung teng siangtho sak sinsen in.
A khangto gam pen bangzahta a siangtho hiam cih leh, tuma August kha 2008 kum kipat lam a Kawlgam pan a ka bulh taihkhedap khat vei zong khedap zaa tawh taih lo in nisim mahin ka thuahthuah leh, tu dong (2012) kum thum sung ka thuah hangin buanbaang cih lah om lo leivuikhu baang cih lah om lo in ahicipi’n om lai zen hi. Ih cita zongin tua zong ahunhun in khedap zaa tawh taih dikdek tawntung thei leng siang zaw kan lai ding hi.
Innsung na leng ah zong kei inn sungah keima thu hi ci bang khat in, na gamlum luat uh a na veeng na pam in nawngkai hong sak leh, 911 a cih palikte na ko sim thei lai hi. Pawl khatten palikte zong ko masa lo in, thau khawng tawh a innpua a gamla pan gal kap sim thei zaw lai uhhi. Mun khempeuh ah omdan siam in.
Kei innsungah kei a lian pen hing keima thu hi, ci in na lungtom teh na zi na ta na velh peuhmah leh palikte zong hi tuan lo in, na veeng na paam mah in hong muh hong theih leh palikte na ko pah lian ding a, kua zaw mawh kua zaw maan cih om lo in, a pasal/apa’ mah uh mawhsiat in thung hong denna pah ding hi. US upadi in numeite leh naupangte gumh mahmah hi. Hunh mahmah hi.
Tua banah US gam mite in aneu aa kipan a tate uh tuam lup sak uhhi. A neu lai in luai ah sial in a kah ciangin anpia ahih kei leh nawi pia in, amah leh amah aa, a ihmut kei leh zong a ang sungah tawmvei ihmu sak in tua zawh teh luai sung ahih kei leh ama lupna tuam ah sial kik hamtang uhhi. Nupa nih kal ah a hi zongin vei leh tak ah ahi zongin a tate lumsak lo uhhi.
Tua huhau in deih loh pen in na innkuan sungah na ta neute khat peuh zato tung man lo in hong si zenzen leh zong, misi luang na koih na sial ciangin, ama lupna tung teekhteekh mahah na koih na sial hamtang ding kisam hi. Mikang gamah zato a si lo inn sung aa si peuhmah pen, banghang aa si cih palikte leh thukante in sit tangtang lai mawk uhhi. Banghang aa si cih siavuante tawh kop in kantel uhhi.
Na ta ngeek khat a hi aa naupang lai khat peuh ahi zongin a sih leh, Zo danin inteek nupa lupna ahi, lupnapi khawngah sial kei in. Na nupa lupna tungah a si mah sa pah uh aa, a nu apate nasia takin dotna leh sittelna hong nei ding hi. Bang hang hiam cih leh amau in hong muh masakna dan tawh kisai in, tua tawh kizui in hong ban dotdot loh aa pha mawh ahihi. Upadi pai dan zong thei in pil vaang tak aa om theih ding zong kisam mahmah hi.
Tua hi aa, misi pen nau-ngeek bang hi leh na delhlup uh hi ding hi cih aa kipan, a sia penpen gamtatna leh muanmawhna tawh hong dong masa ding uhhi. Banghang hiam cih leh US gamah a khantoh mahmah bang mahin, lungsim sia, lungsim tawl, lungsim gim, lungsim tamzaan, lungsim mawk cih akipan lungkiatna pan akingah lungsim natna a tuamtuam a nei zong tampi tak mah om uhhi.
Mi khat peuh zato kah aa siavuan siamate kep tangtangte cih loh buang, ei ma it mahmah ih meeltheih ih sanggam ih zi ih ta khat peuh, ei innsung bangkua aa si ahih gegu hangin, ci luang na aa si maw mi khat peuh bawlsiatna tawh si maw cih kantel ding leh, a kigui ma in a sihna ‘ahang’ ciapteh dingin thubullet (law/upadi) bawl uhhi. Tua thu teng a kanna thu tawh kizui in khat peuh bawlsiatna ahih leh thubullet om bangin thu kibawl hi. Tua ahih manin vaiipuak nei palikte in, a thu akicianin a thu maan bangin kan thei gen thei kei le uh, amau lubuuk tu kik ding ahih manin nak kan mahmah uhhi.
Tua hi aa upadi tawh ki-ukna hih lam ah sih naleng, sih siam ding thupi mahmah hi. Innah ciluangna a gim mahmah ahi aa, anuntakna a bei khin phial ahi zongin, 911 mah sam in emergency tawh zato kipuak in hi leh, zato ah a si hi kici peuh leh thusiang pahpah zaw hi. A kullo pipi aa kithahna kisuamna hang a sihna (criminal case/polisce case) a pian loh nading kidal theih ding thupi mahmah hi.
Numei leh Pasal Kikal Om Dan
Ei Zomite pen numei pasal om dan khawl dan ih siam naii kei hi. Ke’n khialhna bawl kei ngawn peuh leng ci in midangte hong muh dan ding hong ngaihsut dan ding tawh ih saikak thei kei hi. Gentehna in, pasal ahih kei leh numei tuaktuak na hih kei uh leh mawtaw tungah nih guak na tuan uh ciangin, a hawlpa’/nu na sanggam, na pa/nu, na pasal/zi ahih kei ngal leh amai ah tu khawm kei zaw in. Anung passenger seat ah tu khinkhian in.
Tua mah bangin na pasal/zi om loh kal in zankim zan khang in hi ta leh sumkamh laitakin, pasal/numei lengla khat peuh tawh tu ni loh kei in. Midangte in a ngaihutna tuam tawh hong mu thei ding uhhi. Tua bangin kinaii tak a ih om luat ciangin, ih gitneih het lohpi mawhna zong hong piang thei zanzan hi. Hih lamah zong Zomi sungah kituaktuak ta hi. Kawlten’ a paunak ah “um leh beel koih khop kibi thei (kitam thei) leh khau leh khau koih khawm kikai awk thei” na ci uhhi.
Na kimaingap ta teu uh zongin na pasal/zi kihel lopi in na veengte zi/pasal tawh sumbuk pai ahi a, zingsang tungg lamsiau/walking , ahi zongin kinakkholh lua kei in. Ken khialhna bawl kei na ngawn ing cih tawh na gamtatna ahih hangin, midangte muhna ah kilawm hethet lo hi. Midangte in a tuamtuam in hong ngaihsun ciat ding uhhi.
Kawlte a kipan a khangto gamte ah a diakdiak in numeite bang a lawmngaih ahih kei le a pasal bekmah a omna a khawlna a vahna a ciahna ah pom pah vinven uhhi. Ko a nupa hi ung, ko lawm kingaisa zuthawl kipiasa hi ung cih gengen a kullo danin kilangh sak pah tangtang uhhi.
Zo numei/pasal pawl khatte in khat peuh tawh thu a gen ciangin, a kihopih nu/pa khut ahih kei leh mun khat peuh sawk ahih kei leh lawng kawm thei uhhi. Tua zong numei hoih lote leh pasal zualzangte gamtatna tawh kibang a zat hethet loh ding ahihi.
Kawlgamah pasal leh pasal numei leh numei kikawisa in zong thu ih gen tangtang thei hi. Hih lamah pasal/numei tuaktuak khat leh khat kinaii tak a kikholh pen “langnih hiam”(gay or lesbian) din kingaihsun pah a, tua bang dan a midangte hong theihkhialh theih zah dong ding a ih om loh ding thupi mahmah hi.
Bangbang ahi zong gam nihna pan hong tungcilte hi ta leh, state dang khat pan mundang state na lal ciangin ahi zongin, na tunna khua leh tui tawh kisai hong gen thei ding na lawm na gual dong cian masak ding kisam mahmah kasa hi. Tua mah bangin khua khat pan khua khat na tun sialsialin a tungsa na lawm na gual na muan na suante khat peuh dong masa hamtang in. Bangmah thei cian tum ngeii lo kipil sak in nang ma thu tawh gamtang phangphang dingin kong awi kei hi. A theisa a pilsa a suak kuamah om lo hi. Maizum ngaihsut ding hi peuhmah lo hi. Khat leh khat ngaihsutna kidotna leh ngaihsutna kipiakna pen haina vaii hi lo zaw in, mipil micim mi picingte zat mahmah thu khat na hi gige zaw hi.
(Zom toto lai ni..)
Agelh: Awn Za Pau

Comments

Popular Posts